Hang động chứa đầy pha lê

Được phát hiện vào năm 2000, hang động pha lê nằm ở độ sâu 300 m bên dưới bề mặt núi Sierra de Naica ở Chihuahua, Mexico. Đây là nơi có những khối pha lê lớn nhất hành tinh, theo IFL Science. Nằm theo hình chữ U sâu trong lòng núi, hang động pha lê dài 30 m, rộng 10 m, phủ đầy cột selenite (tinh thể thạch cao) khổng lồ. Khối pha lê lớn nhất hang nặng 13,2 tấn, cao 11,4 m và rộng một mét, gấp 6 lần chiều cao của con người.

Dù không gian rất hoàn hảo để chụp ảnh, hang động pha lê không mở cửa cho khách tham quan bởi điều kiện bên trong vừa hiểm trở vừa nguy hiểm. Với nhiệt độ ổn định ở khoảng 58 độ C và độ ẩm lên tới 90 – 99%, ở lâu hơn 10 phút trong hang mà không có đồ bảo hộ sẽ dẫn tới tích tụ dịch trong phổi, thậm chí tử vong.

Để đối phó điều kiện trong hang, các nhóm nghiên cứu phải mặc đồ chịu nhiệt cùng với thiết bị thở cung cấp dưỡng khí. Điều này cho phép kéo dài thời gian thám hiểm từ khoảng 10 phút lên 15 – 60 phút. Ngay cả với đồ bảo vệ, bề mặt cực trơn và ngưng tụ hơi nước của pha lê cũng gây nguy hiểm cho những người tìm cách đi qua hang. Một số khối pha lê nặng hơn 50 tấn cấu tạo từ gypsum, khoáng chất mềm với độ cứng trên thang Mohs ở mức 2, chỉ cao hơn một cấp so với khoáng chất mềm nhất. Điều này có nghĩa pha lê nhiều khả năng bị vỡ và xê dịch dưới áp lực từ việc đi bộ.

Ngọn núi chứa nhiều hang động pha lê đồ sộ hình thành cách đây 26 triệu năm từ gò magma nhô lên khỏi bề mặt Trái Đất. Hang động trong núi chứa đầy nước nóng giàu calcium sulfate, tạo điều kiện cho sự phát triển của pha lê. Trong khi calcium sulfate có thể hình thành vài khoáng chất khác nhau, khoáng chất phổ biến ở hệ thống hang động trong núi là dạng trong suốt của thạch cao mang tên selenite.

Anhydrite, khoáng chất hình thành khi tồn tại axit sulfide và ion canxi, cũng dồi dào trong nước nóng ở hang động. Không lâu sau khi ngọn núi ra đời, khi nước nóng nhất, trầm tích anhydrite cũng xuất hiện. Khi nhiệt độ nước giảm đi, điều kiện tụt xuống dưới khoảng ổn định của anhydrite, hòa tan khoáng chất. Tinh thể gypsum bắt đầu hình thành khi nhiệt độ nước trong hang ở khoảng 58 độ C. Trầm tích anhydrite chậm rãi hòa tan, đưa vào nước đủ canxi và sulfate, tạo điều kiện cho pha lê phát triển.

Giới nghiên cứu tìm cách xác định nguyên nhân chính xác khiến pha lê có thể đạt kích thước ấn tượng như vậy. Họ cho rằng việc liên tục chìm dưới nước giàu khoáng chất cho phép chúng phát triển liên tục trong ước tính 500.000 tới một triệu năm. Năm 2017, một nhóm nhà vi sinh vật học NASA nghiên cứu hang phát hiện vi khuẩn mắc kẹt ở túi chất lỏng bên trong pha lê. Họ tính toán chúng khoảng 50.000 năm tuổi, sống nhờ mangan và sắt trong pha lê.

An Khang (Theo IFL Science)