Collagen là gì? Công dụng, tác hại, thực phẩm bổ sung collagen

Collagen ngoài công dụng làm đẹp da thì còn nhiều công dụng rất tốt cho sức khỏe khác mà chưa được nhiều người biết đến. Hãy cùng Nhà thuốc An Khang tìm hiểu về công dụng, tác hại và các thực phẩm bổ sung collagen thông qua bài viết này nhé!

Collagen là gì?

Collagen là cấu trúc protein chính trong không gian ngoại bào có mặt ở nhiều mô liên kết trong cơ thể. Collagen chiếm thành phần lớn trong các cấu trúc quan trọng như 70% lớp hạ bì của làn da, 20% xương, 50% khớp, xấp xỉ 100% giác mạc. [1]

Collagen được cấu thành từ 4 loại acid amin: Glycine, Proline, Hydroxyproline, Arginine. Từ các acid amin tổng hợp nên 3 chuỗi polypeptid xoắn kép. [2]

Nhưng khi già đi, chúng ta không chỉ sản xuất ít đi mà còn tạo ra một phiên bản chất lượng thấp hơn của collagen. Sau 20 tuổi, cơ thể sản xuất ít hơn khoảng 1% lượng collagen trong da mỗi năm sau đó. [3]

Các loại collagen trong cơ thể

Có 28 loại collagen đã được xác định và mô tả, trong đó có 5 loại chính bao gồm [4]:

• Loại I: chiếm 90% cơ thể con người. Loại collagen này có trong cấu trúc của da, xương, thành mạch máu, mô liên kết và sụn sợi. Loại này cũng có trong mô sẹo và tất cả các dạng collagen khác nhau. Đây là chất chủ yếu liên quan đến lão hóa da – nếp nhăn, đường nhăn,…
• Loại II: loại collagen này có trong sụn giữa các khớp. Nó có tác dụng tốt trong việc giúp giảm đau khớp và có thể được tìm thấy rất nhiều trong nước hầm xương.
• Loại III: có rất nhiều trong ruột của chúng ta, nó giúp tạo ra và cải thiện cấu trúc cơ, cũng như các cơ quan và mạch máu.
• Loại IV: ít phổ biến hơn các loại collagen từ 1 đến 3, giúp thận và các cơ quan hoạt động bình thường. Loại collagen này giúp chữa lành vết thương.
• Loại V: được tìm thấy trong một số lớp da, tóc và mô của nhau thai ở phụ nữ mang thai.

Công dụng của collagen

Đẹp da

Collagenlà thành phần chính cấu tạo da, chúng nằm tại lớp hạ bì, giúp củng cố, tăng độ đàn hồi, duy trì độ ẩm cho da. Sự thiếu hụt collagen trong da là nguyên nhân chính gây ra tình dạng da rạn nứt, tăng hắc tố, giảm độ ẩm.

Theo một nghiên cứu trên 69 phụ nữ từ 35 – 55 tuổi được lựa chọn ngẫu nhiên khi được bổ sung 2.5 – 5 gram collagen hoặc giả dược mỗi ngày một lần trong 8 tuần cho thấy nhóm đối tượng được dùng collagen sẽ có làn da ít bị khô và độ đàn hồi tăng lên đáng kể so với nhóm dùng giả dược. [5]

Giảm đau khớp

Có đến 67% sụn và hơn 95% gân được tạo thành từ collagen. Nhờ vậy các khớp nối xương di chuyển linh hoạt hơn, giúp thực hiện các cử động phức tạp. Collagen tuýp 2 thường được dùng bổ sung trong những sản phẩm hỗ trợ giảm đau do viêm xương khớp, viêm khớp dạng thấp.

Trong một nghiên cứu trên bệnh nhân bị thoái hóa khớp gối được cho dùng acetaminophen và collagen, kết quả ghi nhận collagen có cải thiện đáng kể tình trạng đau khớp. Tuy nhiên, đây là một nghiên cứu nhỏ chỉ với 39 đối tượng.[6]

Phát triển cơ bắp

Khoảng 1% – 10% mô cơ được cấu tạo từ collagen. Thành phần này giúp cho các cơ săn chắc, hoạt động thể lực tốthơn.

Trong một nghiên cứu về bổ sung collagen peptide kết hợp với rèn luyện sức khoẻ, 27 người đàn ông đã uống 15 gam collagen kết hợp với tập thể dục hàng ngày. Kết quả cho kết hợp collagen cùng chế độ tập luyện thúc đẩy sự tổng hợp protein cơ như creatine, cũng như kích thích sự phát triển của cơ bắp sau khi tập thể dục. [7]

Tốt cho tim

Trong một nghiên cứu về tác dụng của Collagen Tripeptide đối với chứng xơ vữa động mạch ở người khỏe mạnh kéo dài 6 tháng, 31 người trưởng thành khỏe mạnh được bổ sung 16 gam collagen mỗi ngày. Họ đã giảm đáng kể số đo độ cứng của động mạch khi kết thúc nghiên cứu.[8].

Ngoài ra, mức cholesterol HDL (một loại cholesterol tốt cho tim mạch) của những người tham gia nghiên cứu cũng tăng trung bình 6%. HDL là một yếu tố quan trọng trong đánh giá nguy cơ mắc các bệnh về tim, bao gồm cả chứng xơ vữa động mạch.

Collagen giúp các động mạch có thể trở nên linh hoạt và đàn hồi

Chắc khoẻ xương

Xương của chúng ta được cấu tạo chủ yếu từ collagen. Cũng giống như collagen, khối lượng xương trong cơ thể suy giảm dần theo tuổi tác. Điều này có thể dẫn đến tình trạng loãng xương, được đặc trưng bởi mật độ xương thấp và nguy cơ gãy xương cao hơn.

Một nghiên cứu về collagen cải thiện mật độ xương ở 66 phụ nữ uống 5 gam collagen mỗi ngày trong 12 tháng. Những người uống collagen đã tăng mật độ xương (BMD) lên đến 7% so với những người không uống collagen. [9]

Hỗ trợ tiêu hoá

Collagen có chứa axit amin có tên là glycine, chất này có khả năng thúc đẩy tiêu hóa diễn ra bình thường và khỏe mạnh. [10]

Giúp tóc, móng chắc khoẻ

Collagen có tác dụng trong việc giúp tóc và móng phát triển khỏe mạnh, nhanh mọc dài hơn.

Một thử nghiệm lâm sàng trên 25 người sử dụng 2,5g collagen mỗi ngày trong 24 tuần ghi nhận việc bổ sung collagen hàng ngày làm tăng sự phát triển và cải thiện tình trạng móng tay giòn. Từ đó giảm đáng kể tần suất gãy móng tay. [11]

Giúp đường ruột khoẻ mạnh

Hai loại axit amin có trong collagen là glycine và proline có khả năng làm lành niêm mạc dạ dày và thành ruột. Chúng có thể điều chỉnh tiết dịch vị và axit dư thừa trong dạ dày, giúp bảo vệ đường ruột khỏe mạnh. [12]

Hỗ trợ giảm cân

Collagen có thể giúp giảm cân bằng cách ngăn chặn sự thèm ăn và giúp chúng ta no lâu hơn. Collagen là một trong những protein bão hòa, có thể giúp bạn cảm thấy no và ăn ít hơn trong bữa ăn tiếp theo.

Giúp tăng khả năng phục hồi

Collagen có khả năng duy trì tính toàn vẹn của sụn, tạo ra một lớp màng bảo vệ xương khớp. Ngoài ra, collagen còn giúp tăng tốc độ chữa lành các vết thương, đặc biệt là những vết thương ngoài da như sẹo hoặc các tổn thương ở xương khớp.

Bổ sung collagen qua các loại thực phẩm

Collagen được tìm thấy ở tất cả các loài động vật và nó tập trung ở một số bộ phận, chẳng hạn như da và khớp.

Dưới đây là một số ví dụ về thực phẩm giàu collagen:

• Xương, da và dây chằng của động vật, chẳng hạn như da gà và đốt ngón tay lợn.
• Một số loại hải sản như da cá và sứa.
• Các sản phẩm làm từ các bộ phận của động vật như xương và dây chằng, kể cả nước hầm xương.

Nếu là một người theo chế độ ăn chay, hãy cung cấp ngay cho cơ thể các loại trái cây có múi, tỏi, quả mọng, rau xanh, hạt điều, cà chua, ớt chuông. Đây cũng là nguồn thực phẩm giàu collagen mà lại rất dễ tìm.

Ngoài ra, bạn cũng có thể bổ sung collagen bằng các thực phẩm chức năng dưới dạng nước, viên nén, bột, mỹ phẩm,…

Các yếu tố phá hủy collagen

Tuổi già

Khi bạn già đi, việc sản xuất collagen sẽ suy giảm một cách tự nhiên. Ngoài ra, collagen trở nên phân mảnh và phân bố lỏng lẻo hơn theo nghiên cứu về cơ chế phân tử của phương pháp tiếp cận chống lão hóa và chống lão hóa da. [13]

Những thay đổi này dẫn đến các dấu hiệu lão hóa đặc trưng, ​​chẳng hạn như nếp nhăn, da khô và chảy xệ. Theo các nghiên cứu về bệnh loãng xương do thiếu hụt collagen cho thấy tính toàn vẹn của collagen trong hệ thống xương cũng giảm dần theo tuổi tác, dẫn đến giảm sức mạnh của xương. [14]

Hút thuốc

Hút thuốc lá làm suy giảm collagen và gây lão hóa da, nếp nhăn và mất độ đàn hồi theo các nghiên cứu về tác động của thuốc lá đối với da.[15] [16]

Đường và tinh bột

Khi sử dụng các thực phẩm chứa lượng đường cao sẽ gây ra tình trạng dư thừa đường trong cơ thể. Lượng đường dư này gắn vào chất béo và protein trong da, quá trình này được gọi là glycation.

Glycation tạo ra các enzym làm suy yếu và phá vỡ cấu trúc các sợi collagen, elastin (vốn là nguyên nhân mang lại cho làn da tươi trẻ và vẻ căng mọng, mịn màng), khiến da trở nên sạm màu và kém mịn màng, dẫn đến da chảy xệ và xuất hiện nếp nhăn. [17]

Ngoài ra, Glycation cũng làm tăng các dấu hiệu lão hóa da và làm trầm trọng thêm các vấn đề ở da như cellulite, mụn trứng cá và bệnh rosacea.

Một chế độ ăn quá nhiều đường góp phần vào quá trình glycation làm suy giảm collagen tự nhiên trong cơ thể

Tia UV

Tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng mặt trời cũng làm suy giảm sản xuất collagen theo nghiên cứu về tác động của tia cực tím đối với sự phân huỷ collagen.[18]

Ứng dụng khác của collagen trong cuộc sống

Collagen dùng để thuỷ phân tạo gelatin, một loại protein dễ tan trong nước được sử dụng nhiều trong thực phẩm, dược phẩm, mỹ phẩm:

• Công nghiệp thực phẩm: dùng làm vỏ bao xúc xích, màng bọc bánh kẹo, nguyên liệu sản xuất thực phẩm chức năng, sản xuất một số loại kẹo dẻo, được dùng làm phụ gia trong công nghiệp sữa và sản phẩm từ sữa,…
• Mỹ phẩm: dùng bổ sung vào các loại mỹ phẩm, đặc biệt là các loại mỹ phẩm chăm sóc da bởi nó có tác dụng chống lão hoá, ngăn ngừa và cải thiện nếp nhăn. Được sử dụng làm nguyên liệu sản xuất mặt nạ, dầu gội,..
• Yhọc và dược phẩm: gelatin sử dụng làm vỏ thuốc nang mềm, vỏ thuốc nang cứng. Collagen được sử dụng cầm máu và chữa lành vết thương, nuôi cấy mô tế bào,..

Lưu ý khi sử dụng collagen

Vì cơ thể sản xuất collagen giảm 1-1,5% mỗi năm kể từ khi trưởng thành, bạn có thể cân nhắc việc bổ sung collagen khi bắt đầu bước sang tuổi 20.

Không có khuyến cáo cụ thể về liều dùng từ các chuyên gia y tế. Việc dùng liều bao nhiêu được các nhà sản xuất quy định rõ trên bao bì sản phẩm và bạn nên sử dụng theo chỉ dẫn trên nhãn.

Hầu hết, mọi người sẽ không gặp bất kỳ tác dụng phụ nào nếu uống collagen. Trong 1 vài trường hợp hiếm gặp, người sử dụng collagen có thể gặp các tác dụng phụ như:miệng có vị khó chịu, ợ chua, chướng bụng, rối loạn tiêu hóa.

Ngoài ra, nếu nghi ngờ có thể bị dị ứng bất kỳ sản phẩm bổ sung collagen nào, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng các chế phẩm này.

Hy vọng bài viết đã đem lại cho bạn những thông tin hữu ích về collagen. Nếu thấy bài viết hay và hữu ích, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè của mình nhé!

Nguồn:Hollandandbarrett